A catedral románica de Santiago de Compostela, iniciada en 1075 e rematada a finais do século XII, é en moitos sentidos a culminación do románico na Península Ibérica, sendo o templo máis importante de toda a península. A planta é de cruz latina (en forma de “t”) minúscula con coroa de capelas (pequenas extensións cada unha cun altar) e tres naves (as divisións lonxitudinais que dividen o “corpo” da cruz en dous “corredores”. “laterais e unha gran sección central). Presenta bóvedas de canón alta e arcos de medio punto ao longo das naves, como se ve na imaxe da dereita. O teito é tan alto que sobre as naves laterais hai espazo para un segundo nivel, unha galería con arcos xemelgos.
O rei Afonso VI e sobre todo o primeiro arcebispo da cidade, Diego Xelmírez, impulsaron a Catedral, a vida urbana e as peregrinacións de tal xeito que se pode falar do século XII como o máis esplendor da historia de Compostela. Nesta ocasión non se conformaron cun santuario que albergaba as reliquias, senón que proxectaron unha gran catedral de peregrinación seguindo o estilo que se estendeu polo Camiño de Santiago. Por ela desfilarían os mellores construtores románicos ata chegar ao mestre Mateo, autor dos últimos tramos das naves, das torres defensivas do oeste, da cripta e, sobre todo, do Pórtico da Gloria, conxunto escultórico sen igual en Europa que Aínda hoxe preside a entrada oeste.
Co paso do tempo incorporaranse elementos góticos, renacentistas e sobre todo barrocos á planta románica. Aínda que a estrutura das naves se conservou practicamente intacta, o número e o espazo das capelas adaptouse ás necesidades do culto. No convulso século XIV a basílica adquiriría vestixios de fortaleza, con torres defensivas como a actual Torre do Reloxo
Co Renacemento, promovido polo arcebispo Afonso III de Fonseca, construíuse o claustro definitivo, que substituíu ao claustro románico e modificou todo o lado sur e sueste do templo. Foi unha época de reformas internas e de incorporación de retablos, púlpitos e esculturas para maior gloria do culto ao Apóstolo.